نسخه قابل چاپ

در این مقاله قصد داریم به بررسی نحوه ایجاد یک برنامه ساده در محیط ویژوال استودیو دات نت با استفاده از VB.NET بپردازیم . برنامه فوق ، نام کاربر را از طریق یک TextBox اخذ و یک پیام مناسب در اختیار قرار می دهد . در برنامه فوق ، هدف دنبال نمودن مراحل و آشنائی با برخی مفاهیم اولیه و در عین حال مهم بمنظور ایجاد برنامه ها در محیط ویژوال استودیو دات نت است .

مراحل ایجاد برنامه :

مرحله اول : برنامه ویژوال استودیو دات نت را فعال نمائید.
مرحله دوم : از طریق منوی File گزینه New Project را انتخاب نمائید .
مرحله سوم : جعبه محاوره ای New Project ، فعال می گردد . در ادامه گزینه Visual Basic Projects را از طریق پانل سمت چپ ( Project Types) و گزینه Windows Application را از طریق پانل سمت راست ( Templates ) انتخاب نمائید.در صورتیکه قصد ذخیره سازی پروژه را در یک محل غیر از مسیر پیش فرض دارید ، می توان در محل Location Box ، کلیک و مسیر دلخواه را مشخص کرد. در محل مربوط به نام پروژه ، نیز نام دلخواه خود را وارد نمائید . با فشردن دکمه OK ، عملیات انجام شده را تایید نمائید.

مرحله چهارم : ویژوال استودیو دات نت ، در ادامه یک Windows Application خالی را ایجاد می نماید. در این مورد خاص ، برنامه FirstVB ، شامل یک پنجره خالی بوده که یک فرم ویندوز (Windows Form ) است . نام پیش فرض فرم فوق ، Form1.vb است .

زمانیکه ویژوال استودیو دات نت ، یک فایل جدید را ایجاد می نماید ، ( در زمان فرآیند ایجاد یک پروژه و یا بصورت دستی ) از یک نام که بدنبال آن عددی قرار می گیرد ،استفاده می نماید( در این حالت خاص یک فرم ).

مرحله پنجم : پس از ایجاد اولیه فرم ، می توان اقدام به تغییر نام مورد نظر نمود. ( نام پیش فرض Form1.vb است ) . در پنجره Solution Explorer ، ودر پنجره Properties window ، صفت FileName فرم را از Form1.vb به MyForm.vb تغییر داده و پس از فعال نمودن کلید Enter ، می توان ماحصل کار را می توان مشاهده نمود .

مرحله ششم : پس از تغییر نام فایل مربوط به فرم ، نام فایل بصورت اتوماتیک در پنجره Solution Explorer بهنگام می گردد .( MyForm.vb )

مرحله هفتم : در ادامه بر روی فرم مورد نظر در پنجره اصلی کلیک نمائید. پنجره Properties به Form Properties ( در مقابل File Properties ) تغییر می نماید. همانگونه که مشاهده می نمائید ، پنجره Properties ، در این مورد با پنجره مربوطه در حالت قبل دارای تفاوت های عمده ای است . در حقیقت علت این تفاوت ماحصل نتیجه دو نمایش متفاوت از یک فایل مشابه است . زمانیکه نام فرم در پنجره Solution Explorer فعال است ( Highlighted ) ، صفات فیزیکی مرتبط با فایل نمایش داده می شوند. زمانیکه فرم در Design View ، فعال ( highlighted ) است ، صفات ویژوال و منطقی مربوط به فرم نمایش داده می شود. فراموش نکنیم که صفات ، یک مجموعه اشیاء خاص از داده های داخلی است . پنجره Properties ، این امکان را فراهم می آورد که بسادگی مجموعه ای از صفات کنترلی را استفاده کرد. این نوع صفات بنوعی مربوط به شکل ظاهری و یا رفتار المان ها می باشند . همانگونه که در شکل زیر مشاهده می نمائید ، صفات در گروه های خاصی طبقه بندی شده اند . Appearance ,Accessibility ,Behavior نمونه ای از گروه بندی انجام شده در رابطه با صفات می باشد .

در زیر گروه Appearance ، صفاتی نظیر Backcolor ( رنگ زمینه فرم ) ، Font ( شکل ظاهری فونت استفاده شده برای فرم ) ، Text ( نام مورد نظری که در میله عنوان نمایش داده می شود ) وجود دارد . صفات فوق ، صرفا" نمونه هائی در این زمینه بوده که مسئول تبین شکل ظاهری یک فرم می باشند .
صفتی با نام FormBorderStyle ، به ویندوز نحوه رسم فرم را اعلام می نماید . در این حالت خاص ، مقدار Resizable در نظر گرفته شده است . بدین ترتیب زمانیکه ، فرم نمایش داده می شود ، کاربر قادر به تغییر اندازه آن خواهد بود ( نظیر اکثر برنامه های ویندوز ) .

مرحله هشتم : عنوان فرم ایجاد شده ، همچنان Form1 می باشد . این چندان جالب نخواهد بود و می بایست با توجه به جایگاه فرم در یک برنامه ، نام مناسبی را برای انتخاب نمود. بدین منظور صفت Text را در بخش Appearance ، پیدا نموده و آن را به " اولین فرم نمونه " ، تغییر نام دهید ( نام فوق ، کاملا" اختیاری است ) . پس از فشردن Enter ، نام در نظر گرفته شده ، بعنوان عنوان فرم در نظر گرفته می شود .

با توجه به اینکه ، می خواهیم عنوان فرم از راست به چپ نمایش داده شود، در بخش Appearance ، صفت RightToLeft را انتخاب و مقدار آن را "yes " در نظر می گیریم .

مرحله نهم : با اتمام مراحل پیشین ، مرحله اولیه کار خود را به اتمام رسانده ایم( ایجاد بخش ویژوال یک فرم ) . با فشردن دکمه Start ( از طریق منوی Debug و یا فعال نمودن کلید F5 ) ، برنامه اجراء خواهد شد . پس از اجرای برنامه ، ما شاهد یک فرم خالی با عنوان "اولین فرم نمونه " ، خواهیم بود.

مرحله دهم : با اتمام مراحل اولیه آماده سازی بخش ویژوال فرم ، ما صرفا" یک فرم با عنوانی خاص و خالی را ایجاد نموده ایم . فرم ها با توجه به جایگاه خاص خود ( عنصر کلیدی بمنظور طراحی بخش رابط کاربر یک نرم افزار مبتنی بر ویندوز ) ، می بایست تعامل بیشتری را با مخاطب خود پیدا نمایند. بدین منظور ، می بایست از مجموعه ای کنترل ( Label , TextBox , Button ,... ) بر روی یک فرم استفاده کرد . در این راستا می توان از پنجره Toolbox استفاده نمود . بمنظور فعال نمودن پنجره فوق ، می توان از منوی View | Toolbox ، آیکون مربوطه بر روی میله استاندارد و یا فشردن کلیدهای Ctrl + Alt + X استفاده نمود. Toolbox ، بمنظور نمایش امکانات مربوطه از یک فرمت مبتنی بر Tab استفاده و امکانات موجود را در گروه هائی نظیر Windows Forms , Components , Data گروه بندی و نمایش می دهد . Toolbox ، لیست عناصر موجودی را که می توان آنها را برروی یک فرم مستقر نمود ، نمایش می دهد . کنترل هائی نظیر : Textbox , Button و سایر موارد را می توان از طریق Toolbox انتخاب و در ادامه زمینه استقرار آنها بر روی یک فرم را فراهم آورد . در این مثال ، ما صرفا" قصد استفاده از کنترل هائی را از طریق Windows Forms Tab داریم .

در این محل ، ما شاهد لیستی از کنترل های استاندارد دات نت ، در رابطه با فرم های ویندوز می باشیم . کنترل ها را می توان با هر اولویتی بر روی فرم مستقر نمود. بنابراین مشکلی نخواهد بود اگر ما کنترل Label را بعد از کنترل TextBox اضافه نمائیم و یا کنترل Button را قبل از هر دو اضافه نمائیم .

مرحله یازدهم : در این مرحله می خواهیم کنترل های لازم را بر روی فرم اضافه نمائیم . درصورتیکه همچنان پروژه در حالت اجراء است ، آن را متوقف نموده و از آن وضعیت خارج شوید ( ساده ترین روش کلیک نمودن بر روی دکمه x در قسمت بالای سمت راست می باشد و یا STOP debugging )

مرحله دوازدهم : در ابتدا یک کنترل Label را به فرم اضافه می نمائیم . بدین منظور بر روی Lable در پنجره Toolbox کلیک نموده تا در مرحله اول انتخاب و در ادامه زمینه استقرار آن بر روی فرم ، فراهم گردد . بدین منظور Cursor را بر روی فرم قرار داده و با کلیک نمودن و نگهداری دکمه موس می توان محل و اندازه Lable بر روی فرم را مشخص نمود. با Double Click نمودن بر روی یک کنترل در Toolbox نیز می توان کنترل را بر روی فرم مستقر نمود.( در صورت لزوم می توان محل و اندازه کنترل بر روی فرم را نیز تغییر داد).

مرحله سیزدهم : پس از استقرار کنترل Label بر روی فرم ، می بایست نام و متنی که بهمراه آن نمایش داده می شود را تغییر داد. پنجره Properties در سمت راست Designer ، به Label1 تغییر و به شما اعلام می نماید که می توانید صفات مربوط به این کنترل را تنظیم نمائید.در پنجره Properties ، صفت Text مربوط به Label را به " لطفا" نام خود را وارد نمائید" ، تغییر و صفت (Name) ، را به lblName تغییر نام دهید .

مرحله چهاردهم : در این مرحله قصد داریم بر روی فرم ، یک Textbox ، اضافه نمائیم . عملیات اضافه نمودن کنترل فوق ، مشابه مرحله قبل بوده و پس از استقرار کنترل بر روی فرم ، با استفاده از پنجره Properties ، صفت Name را به txtName و مقدار مربوطه به صفت Text را پاک کرده تا در زمان نمایش Textbox ، مقداری از قبل در آن وجود نداشته باشد .

مرحله پانزدهم : در این مرحله کنترل Button را از طریق Toolbox ، انتخاب و با روشی مشابه بر روی فرم قرار می دهیم . در ادامه با استفاده از پنجره Properties ، صفت Name آن را به "OK" و صفت Text آن را به "تست" تغییر می دهیم .

مرحله شانزدهم : در این مرحله مشابه مرحله قبل یک Button دیگر را بر روی فرم قرار داده و صفت Name آن را به btnExit و صفت Text آن را "خروج" ، در نظر می گیریم . پس از اتمام مراحل سه گانه اخیر ( چهاردهم ، پانزدهم و شانزدهم ) ، شکل فرم پس از اجرای برنامه بصورت زیر خواهد بود :

مرحله هیفدهم : تا این مرحله صرفا" فرم مورد نظر خود را بهمراه کنترل های موردنیاز بر روی آن ، ایجاد نموده ایم .در ادامه می بایست کدهای لازم بمنظور انجام عملیات مورد نظر خود را به فرم اضافه نمائیم . بمنظور افزودن کد های مورد نظر در رابطه با یک کنترل ، بر روی کنترل مورد نظر ، Double Click ، نموده و در ادامه شاهد نمایش "ادیتور کد " ، در پنجره اصلی خواهیم بود .

در این حالت ما شاهد نمایش Tab دیگر در پنجره اصلی نیز خواهیم بود ( Code Tab و Design Tab ) .

با استفاده از کنترل های مربوط به Desgin Tab ، فرم را "رسم" کرده ایم ( طراحی بخش ویژوال فرم انجام شده است ) و با استفاده از Code Tab ، کدهای مورد نظر را بمنظور تبین رفتار عناصر مورد نظر ، می نویسیم . در این رابطه لازم است بدین نکته توجه گردد که از فایل مجزائی برای کدها استفاده نمی گردد . تعاریف ویژوال بهمراه کدهای مربوطه (Code Behind) ، هر دو در یک فایل و با نام MyForm.vb ( در این مثال خاص ) ، ذخیره می گردند. با استفاده از Design View ، می توان بصورت ویژوالی با برنامه مرتبط گردید ( رسم فرم ) و با استفاده از Code View و نوشتن حجم اندکی از کدهای مورد نظر ، می توان عملیات خود را پیاده سازی نمود. در این مرحله ، ما شاهد نمایش دو Pull-down در قسمت بالای پنجره نیز می باشیم . امکان فوق ، مسیری کوتاه برای مراجعه به بخش های متفاوت کدهای نوشته شده را فراهم می آورد. درصورتیکه Pull-down سمت چپ ( Form1) را باز نمائید ، لیستی از اشیاء موجود در برنامه خود را مشاهده خواهید کرد . در صورتیکه Pull-down سمت راست (Declerations ) را باز نمائید ، لیستی از توابع و روتین های تعریف شده را مشاهده خواهید کرد . ( زمانیکه تعداد اشیاء و روتین های استفاده شده زیاد گردد ، با استفاده از امکان فوق ، می توان بسرعت در محل مربوطه مستقر و عملیات خود را انجام داد ) .

مرحله هیجدهم : در صورتیکه به کدهای موجود در پنجره دقت نمائید ، متوجه وجود Regions خواهید شد . کدهای نوشته شده در ویژوال استودیو دات نت ، در Regions ، طراحی شده اند و می توان با استفاده از دکمه های "+" و "-" ، نواحی مربوطه را فعال ( باز نمودن ) و یا غیر فعال ( بستن ) نمود. در حقیقت امکان فوق ، تسهیلات لازم در خصوص نمایش کدهای مورد نظر و موجود در یک قسمت خاص را در اختیار قرار داده و بسادگی می توان همواره آنچیزی را مشاهده نمود که قصد انجام عملیات اولیه و یا تکمیلی در رابطه با آن وجود داشته باشد .

مرحله نوزدهم : بمنظور افزودن کدهای مورد نظر خود بر روی Design view کلیک نموده تا مجددا" فرم نمایش داده شود. در ادامه بر روی دکمه "تست" ( یکی از Button های موجود بر روی فرم ) ، Double Click نمائید. بدین ترتیب پنجره مربوط به "کد" ، مجددا" فعال و کدهای اولیه نمایش داده می شود. کدهای اولیه ای که مشاهده می گردد بمنزله پوسته "رویداد" کلیک در رابطه با دکمه انتخاب شده می باشد. در ادامه ( مرحله بیستم ) ، می بایست کدهای مورد نظر خود را در این محل مستقر کرد . کدهای فوق ، اصطلاحا" Event handler نامیده می شوند . به کدهای فوق ، Event Procedure ، نیز گفته می شود.

پوسته مربوط به رویداد کلیک

Private Sub OK_Click (ByVal sender As SystemObject , ByVal e As _
System.EventArgs ) Handles OK_Click
End Sub

Sub ، نمونهای از یک Keyword است . در دنیای برنامه نویسی ، یک Keyword ، کلمه ای است که به VB.NET انجام یک کار خاص را گوشزد می نماید. دراین حالت خاص ، واژه Sub ، به VB.NET اعلام می نماید که این یک روتین است . هر آنچیزی که بین خطوط Private Sub و End Sub ، قرار می گیرد ، روتین Event مربوطه را تشکیل می دهد . رونین فوق در صورت فشردن دکمه "تست" توسط کاربر ، ماموریت خود را آغاز و عملیات تعریف شده را انجام خواهد داد.

مرحله بیستم : در این مرحله مطابق جدول زیر ، کدهای لازم را در روتین مربوطه بمنظور برخورد مناسب با رویداد کلیک (مربوط به دکمه "تست" ) ، مستقر می نمائیم .

Event handler مربوط به رویداد کلیک دکمه " تست"

Private Sub OK_Click (ByVal sender As SystemObject , ByVal e As _
System.EventArgs ) Handles OK_Click MessageBox.Show ( "Hello , " & txtName.Text , "Congratulation Message" )
End Sub

مرحله بیست و یکم : پس از افزودن کدهای مورد نظر در رابطه با رویداد کلیک مربوط به دکمه "تست" موجود بر روی فرم ، مجددا" به Design Tab مراجعت و بر روی دکمه "خروج" ، Double Click می نمائیم . بدین ترتیب مجددا" در پنجره مربوط به درج کد مستقر شده و می توانیم کدهای مربوط به رویداد کلیک مرتبط با دکمه "خروج" را درج نمائیم .

Event handler مربوط به رویداد کلیک دکمه " خروج"

Private Sub ExitButton_Click (ByVal sender As SystemObject , ByVal e As _
System.EventArgs ) Handles ExitButton_Click
Me.Dispose( )
End Sub

مرحله بیست و دوم : با رسیدن به مرحله فوق ، عملیات نوشتن کدها به اتمام رسیده و می توان نتایج عملیات خود را ذخیره نمود ( File|Save ) . در ادامه بمنظور اجرای برنامه نوشته شده ، دکمه Start ( از طریق منوی Debug) را فعال می نمائیم . پس از فشردن دکمه فوق ، عملیات ترجمه آغاز می گردد . در صورتیکه به پنجره Output ( در قسمت پائین صفحه ) نگاهی را داشته باشیم ، شاهد مجموعه ای از فعالیت ها ی در حال انجام ، خواهیم بود. ویژوال استودیو دات نت ، کدهای نوشته شده را کمپایل می نماید. کمپایل ، فرآیندی است که بر اساس آن VB.NET ، کدهای نوشته شده توسط شما را به زبانی ( فرمی ) که قابل فهم برای کامپیوتر باشد ، تبدیل می نماید .

مرحله بیست و سوم : پس از فعال شدن برنامه ، ما شاهد نمایش فرم طراحی شده در مراحل قبل بوده و می توان در ادامه در بخش مربوطه ، نام مورد نظر خود را وارد و بر روی دکمه "تست" ، کلیک نمود.

مرحله بیست و چهارم : پس از کلیک نمودن بر روی دکمه "تست" ، روتینی که قبلا" نوشته شده و مسئول برخورد با این رویداد است ، فعال و اجراء می گردد . ماحصل اجرای روتین فوق ، نمایش یک پیام بصورت زیر است .

مرحله بیست و پنچم : با فشردن دکمه "خروج" ، می توان از برنامه خارج شد( با توجه به اینکه در مرحله بیست و یکم ، تکلیف این رویداد را روشن کرده بودیم ، خاتمه دادن به حیات برنامه ! )

منبع : سخا روش